Fallusy i penisy

[caption id=“attachment_3721” align=“alignright” width=“108”] Najbardziej znany przykład: Phallus impudicus.[/caption]

Żyjemy w cudownych czasach. Mam w nosie czarne wizje Lema o tym, jak przytłoczy nas góra danych: damy sobie radę, nie takie rzeczy ze szwagrem. Dla mnie to rozkoszna sytuacja, odpowiedzi na najgłupsze nawet pytania są w zasięgu ręki. Na przykład na pytanie, ile łacińskich nazw biologicznych pochodzi od słów “penis” bądź “phallus” (przyszło mi do głowy, bo natrafiłem czytając jakiś artykuł na taką nazwę).

Amerykańskie narodowe centrum informacji biotechnologicznej (NCBI) opiekuje się całym szeregiem różnych baz danych. Między innymi bazą danych poświęconą taksonomii. Nie jest to jedyna taka baza, podejrzewam nawet, że nie największa. Ale na potrzeby wynajdowania zwierzątek (i nie tylko) z penisem w nazwie wystarczy. Bazę danych w prostym tekstowym formacie można ściągnąć przez ftp. Iinteresuje nas archiwum taxdump.tar.gz. W tym archiwum znajdziemy plik “names.dmp”, zawierający 1.7 mln linijek i półtora miliona nazw taksonomicznych, którego początek i koniec wyglądają o tak:

1  |  all  |    |  synonym  |
1  |  root  |    |  scientific name  |
2  |  Bacteria  |  Bacteria   |  scientific name  |                 
2  |  Monera  |  Monera   |  in-part  |           
2  |  Procaryotae  |  Procaryotae   |  in-part  | 
...
1513898  |  Tetragenococcus halophilus subsp. flandriensis Juste et al. 2012  |    |  authority  |
1513898  |  strain T5  |  strain T5   |  type material  |
1514118  |  Porocercospora  |    |  scientific name  |      
1514664  |  RoTTV1  |    |  acronym  |
1514664  |  Rodent Torque teno virus 1  |    |  scientific name  |              
1514665  |  RoTTV2  |    |  acronym  |
1514665  |  Rodent Torque teno virus 2  |    |  scientific name  |              
1514670  |  Benitochromis finleyi  |    |  scientific name  |                   
1514670  |  Benitochromis finleyi (Trewavas, 1974)  |    |  authority  | 
1514670  |  Chromidotilapia finleyi  |    |  synonym  | 

Ile w tym Phallusów?

[code language=“bash”] grep ‘[pP]hall[ou]’ names.dmp |
sed ’s/.[^a-zA-Z]([a-zA-Z][pP]hall[ou][a-z])./\1/’ |
sort -u [/code]

Linijek zawierających człon (ha, ha) phallo lub phallu 419, ale bez powtórzeń tylko 69. Penisów jest jeszcze mniej, bo tylko 18. Co gorsza, okazuje się, że baza zawiera błędy. Oto np. dwie muszki owocowe: Drosophila pallidipenis i D. ornatipenis. Myliłby się ten, kto oczekiwałby odpowiednio bladego i zdobionego penisa; okazuje się, że to błąd ortograficzny – powinno być pallidipennis i ornatipennis, co chyba pochodzi od piór (penna, ale nie mam pojęcia, skąd pióra u drozofil).

Poniżej przedstawiam 5 jednostek taksonomicznych z fallusem w nazwie.

1. Rodzaj Phallusia jest osłonicą z gromady żachw. Osłonice to zwierzątka w większości o osiadłym trybie życia, należące do strunowców. Są o tyle ciekawe, że poza nimi do strunowców należą lancetnik i wszystkie kręgowce. Ciężko w to uwierzyć, gdy się patrzy na dorosłe osłonice, ale larwy osłonic bardzo przypominają młode kijanki. Donald I. Williamson, który parę lat temu wsławił się hipotezą, że owady o przeobrażeniu zupełnym są hybrydą pazurnic i owadów o przeobrażeniu niezupełnym, twierdził w 1990, że udało mu się wyhodować hybrydę mamusi-żachwy i tatusia-jeżowca, a także tatusia-żachwy i mamusi-jeżowca, ale nikomu ani nie udało się powtórzyć tego wyczynu, ani odnaleźć DNA obojga rodziców w potomstwie, ani odkryć jakichś śladów wcześniejszych hybrydyzacji.

2. Hydrochus megaphallus to gatunek chrząszcza z rodziny kałużnicowatych (Hydrophilidae), który ma wyjątkowo duże genitalia. Na zdjęciu poniżej H. brevis (po lewej) i H. megaphallus (źródło); obok nich wypreparowane genitalia. H. megaphallus występuje też w Polsce, ale z tego co czytałem, jest gatunkiem dość rzadkim.

3. Amorphophallus to rodzaj roślin z charakterystycznym, pojedynczym kwiatostanem. Wśród nich Amorphophallus titanum bije rekord jeśli chodzi o wielkość kwiatostanu: dwa i pół metra wysokości, półtora metra średnicy. Nie jest to jednak największy kwiat – kwiatostan oprócz kwiatu lub kwiatów obejmuje najróżniejsze liście i pędy. Największy kwiat – nawet ponad metr średnicy – miewają Rafflesie. Amorphophallus jest też ciekawy jak nie kwitnie: jeden jedyny liść wygląda jak całe drzewo.

[caption id=“attachment_3697” align=“alignright” width=“176”] Guk et al. 2008, Creative Commons Attribution Noncommercial License[/caption]

4. Przywry to pasożytnicze płazińce; ze szkoły znamy przywrę wątrobową. Rodzaj Microphallus obejmuje jeden szalenie ciekawy gatunek, M. piriformes, pasożytujący na ślimakach z gatunku Littorina saxatilis i mewach srebrzystych. Przywra manipuluje zainfekowanymi ślimakami tak, że te wyłażą z wody i mewom łatwiej je chwytać i zjadać. W ten sposób ślimak staje się rozszerzonym fenotypem przywry.

Innym gatunkiem, który zasługuje na wzmiankę ze względu na swoją nazwę, jest Microphallus basodactylophallus. Nie wiem, jak wygląda (i skąd ta nazwa), ale ma dwóch żywicieli pośrednich (ślimaka i kraba), a żywicielem ostatecznym mogą być szczur albo szop pracz (źródło).

Rzecz ciekawa, nie są to jedyne przywry z fallusem w nazwie; jest jeszcze np. cały rodzaj Gymnophallus. Jeden z gatunków w tym rodzaju nosi frapującą nazwę Gymnophallus deliciosus (z tym, że część nazwy jest po łacinie, a część po grecku). Inny rodzaj nazywa się Elytrophallus.

5. Cały szereg rybek z rodziny pecylek (piękniczkowatych) to gatunki żyworodne, w których samce mają gonopodia służące do zapłodnienia wewnętrznego. Łacińska nazwa rodziny (Poecillidae) pochodzi od łacińskiej nazwy najbardziej znanego jej członka, tzn. gupika (Poecilla reticulata). Oczywiście taksonomowie nadali różnym gatunkom z tej rodziny odpowiednie nazwy: Xenophallus, Heterophallus, Phalloceros, Phalloptychus, Phallotorynus czy Phallichthys.

Original post