Poniżej znajdziesz strony należące do kategorii “Nauka”

22.3.2024

Cytat na dziś: Frans de Waal

“Chętniej obwiniamy naturę za to, czego w nas nie lubimy, niż uznajemy jej zasługę w tym, co się nam w nas podoba” Mało jest ludzi którzy tak wpłynęli na moje widzenie świata jak Frans de Waal. Wszystkim i zawsze polecałem jego książki. Był co prawda krytykowany za różne sprawy: za to, że nazbyt antroporfizował zwierzęta, z którymi pracował, że nadinterpretowywał ich zachowania, a także że w zbyt wielkim stopniu przenosił obserwacje szympansów na ludzi.
12.2.2024

Biologiczna manipulacja roku

Ogłaszam wynik konkursu na biologiczną manipulację roku. Zwycięzcą zostaje blog totylkoteoria ze swoim konkursem na biologiczną bzdurę roku.

4.10.2023

Nobel dla Katalin Karikó

Ogólnie rzecz biorąc, nie przepadam za Nagrodami Nobla. Sądzę, że utrwalają efekt św. Mateusza, zjawisko “bogacą się bogaci” (the rich get richer), a w dodatku wielu Noblistów wykorzystuje potem swój nowy autorytet żeby opowiadać różne wyssane z palca bzdury.

Ale ten obecny Nobel z medycyny dla Katalin Karikó dostarczył mi niekłamanej satysfakcji.

1.8.2023

Dieta i mikrobiom, czyli bakterie i kupa

Słyszeliście o superfoods – magicznych pokarmach, które np. sprawiają, że chudniecie. Okazuje się, że pewne rodzaje diety wpływają na ilość energii, którą potrafimy wydobyć z pożywienia – za pośrednictwem bakterii jelitowych. Ostrzegam: temat jest trochę fekalny. Opowiem Wam o wartości energetycznej kału, o mikrobiomie i o tajemniczej diecie wspomagającej mikrobiom.

25.7.2023

Diagramy Venna i transkryptomika

tl;dr: Rok temu napisałem pracę, która chodziła za mną od lat, i która moim zdaniem jest bardzo ważna. Nikogo najwyraźniej jednak nie zainteresowała, dlatego teraz Wam o niej opowiem. Będą w notce setki błędnych prac, będzie jeden zwrot akcji, a nawet wystąpi piła łańcuchowa.

24.7.2023

Co to jest transkryptomika

Dla Copernicus Center przygotowałem wykład dla odmiany o czymś, czym faktycznie się zajmuję. Transkryptomika pozwala na sprawdzenie, co konkretnie w danej chwili porabiają nasze geny – które z nich są aktywne, które nie. Opowiadam jak się to bada i co z tego wynika, a także czym się różni Monet od van Eycka, i co to ma do rzeczy.

23.7.2023

Zwierzę na niedzielę: żagnica ruda

Żagnica ruda, Aeshna isoceles Po niemiecku nazywa się “Keilflecklibelle” - Keil to klin, Fleck to plama, pochodzi od charakterystycznej plamy na pleckach. Przyłapałem ją nad małym stawem, gdzie usiłowałem (bezskutecznie) zrobić zdjęcie dymówki w locie tankującej wodę.
17.7.2023

Detektywi od danych

tl;dr: Simmonson i koledzy z blogu Data Colada przez analizę opublikowanych danych przyłapują naukowe sławy na sprytnym oszustwie. Sprytnym? Um, nie do końca. Oszustwa (yep, więcej niż jedno) były przeprowadzone w sposób amatorski i dość prymitywny.

10.7.2023

Déjà vu: Gazeta Wyborcza i mięso

tl;dr Mam déjà vu. Dwa lata temu GW opublikowała wywiad z jakąś panią, która zachwalała mięso. Wywiad był pełen przeinaczeń i nieścisłości, i obszernie go skomentowałem. Teraz trafił do mnie wywiad z dr. hab. Dariuszem Lisiakiem, który również zaleca jedzenie mięsa, i również szerzy nieprawdy i nieścisłości. Właśnie go czytam. Czytajcie go wraz ze mną.

3.2.2021

Cytat na dziś: The art of writing a scientific article.

Van der Geer, J., Hanraads, J.A.J., Lupton, R.A., 2010. The art of writing a scientific article. J Sci. Commun. 163 (2) 51-59. Tak, to jest już cały cytat. A właściwie cytowanie: odnośnik do artykułu opublikowanego w Journal of Scientific Communications na temat pisania artykułów naukowych. Odnośnik znajdziemy w ponad tysiącu prac naukowych, powołujących się na pracę Van der Geera. Jest tylko jeden mały problem. Ani czasopismo Journal of Scientific Communications nie istnieje, ani nigdzie nie ukazała się praca Van der Geera pod takim tytułem.
23.1.2021

Obrazek na dziś: rosnący dostęp do nauki

Kursuje po internetsach taki oto obrazek: Ten wyjątkowo durny i niesprawiedliwy (choć śmieszny) mem ma niby świadczyć o tym, że dostęp do nauki (w sensie publikacji naukowych) jest coraz bardziej ograniczony. Nic dalszego od prawdy! Prawda wygląda tak: W tej chwili artykuł – skądinąd mówiący o tym, że nauka jest coraz trudniejsza do zrozumienia dla osób spoza dziedziny, co jest zupełnie osobną, choć kontrowersyjną sprawą – jest dostępny, za darmo i całkowicie legalnie, z wielu źródeł.
31.12.2020

Jak wszyscy to wszyscy

tl;dr, wyjątkowo długi. Napisałem artykuł (naukowy) o Covidzie, który wykorzystuję tu jako pretekst żeby opowiedzieć Wam o genach HLA (no i żeby się pochwalić, oczywiście). Wszyscy rzucili się na kowida. Kardiolodzy, endokrynolożki, ekonomiści, osteopaci, dentyści (nie żartuję!) – wszyscy teraz piszą prace o Covidzie. Oczywiście, częściowo z bardzo przyziemnych powodów: artykuły o kowidzie mają teraz dużą widoczność i łatwiej je umieścić w dobrych czasopismach, oraz na badania kowida znalazło się dużo pieniędzy.
23.12.2020

Nieuctwo z Głupiej Góry

tl;dr: rant na nieuctwo i nieuków. Przyznam się Wam, że jedną z rzeczy, których najbardziej się boję, to że wyjdzie ze mnie nieuk. Że powiem coś z przekonaniem i swadą, i potem okaże się nawet nie to, że się myliłem, tylko że byłem nieukiem: nie doczytałem, nie sprawdziłem, nie zrozumiałem. “Znaczy się, pan nie wiedział i pan powiedział”, jak to podsumował kapitan Mamert Stankiewicz. Na potrzeby tego artykułu definiuję nieuctwo jako braki w wykształceniu niedopuszczalne ze względu na wykonywany zawód albo zajmowane stanowisko – czy choćby ze względu na bycie autorem bloga lub udzielanie wywiadu w prasie.
2.12.2020

Grupa polskich naukowców protestuje

Chciałem wypuścić dla odmiany posta nie o koronie, tylko o świetnej książce, jaką niedawno przeczytałem (“Superforcasting” Tetlocka i Gardnera), ale “trupa”, przepraszam, “grupa polskich naukowców” zdecydowała inaczej. Chciałem dobrze, wyszło jak zwykle, czyli znowu będzie o szczepionkach i koronawirusach. Przykro mi. “Grupa polskich naukowców” wystosowała list otwarty, skierowany do prezydenta i rządu, opublikowany w renomowanych czasopismach takich jak “do Rzeczy”. Generalnie chodzi o to, żeby nie wprowadzać obowiązkowych szczepień na koronawirusa, a w szczególności szczepionek mRNA, a najlepiej nie dopuszczać w ogóle do obiegu.
16.11.2020

Co nowego o koronie

Nie chcę Was ciągle nudzić koroną, a z drugiej strony – tyle ciekawych rzeczy się dzieje. Postanowiłem pójść na kompromis (czyli rozwiązanie, z którego nikt nie jest zadowolony) i zebrać wiadomości o kowidzie do kupy. Dobre wieści: kolejna szczepionka prawdopodobnie skutecznie chroni przed SARS-Cov-2. Podobnie jak szczepionka BioNTech/Pfizera, również szczepionka NIAID/Moderny jest oparta na mRNA. Ma to i wady, i zalety: mRNA umożliwia znacznie szybsze wdrożenie, ale mogą być kłopoty z dystrybucją, która wymaga bardzo niskich (-70°C) temperatur, gdyż RNA jest bardzo delikatnym związkiem i łatwo ulega uszkodzeniom w wyższych temperaturach.
26.10.2020

Fakty i mity o przerywaniu ciąży

Nie umiem pisać porywających i błyskotliwych komentarzy społecznych, więc zrobię to, co umiem: napiszę, co wyczytałem w literaturze naukowej. Dyskusja o aborcji zawsze była pełna różnego rodzaju przeinaczeń niezgodnych z współczesną wiedzą naukową. Poniżej kilka takich stwierdzeń oraz co na ten temat mówi nauka. Zdaję sobie sprawę z tego, że to nic nowego, ale może przyda się komuś taka lista, żeby mieć odnośniki pod ręką. Znaczna część zapłodnionych komórek jajowych ulega “spontanicznej aborcji” (poronieniu): PRAWDA.
18.10.2020

Szczepionka na koronawirusa

tl;dr: Firma Pfizer ogłosiła, że ma szczepionkę na koronawirusa. Co to za szczepionka i jakie mamy dowody, że faktycznie działa? Firma Pfizer, przy współpracy z Uniwersytetem w Teksasie i Uniwersystetem Johannesa Gutenberga stworzyła szczepionkę na koronawirusa. Idea każdej szczepionki jest bardzo prosta: nauczyć naturalne mechanizmy odpornościowe naszego organizmu by same potrafiły walczyć z chorobą. Najczęściej robi się to w ten sposób, że wprowadzamy do naszego organizmu czy to fragmenty białek wirusa lub bakterii, czy to żywym, lecz osłabionym wirusem lub pokrewną bakterię.
16.2.2020

Dlaczego eugenika nie działa

Dawkins w swoim tweecie sugeruje, że eugenika – selektywne rozmnażanie ludzi celem “poprawy gatunku” – przynajmniej teoretycznie może działać. W końcu działa w przypadku koni, krów czy psów, więc dlaczego nie ludzi? Pomijam tu aspekt etyczny: ten jest zupełnie bezsprzeczny i chyba nikomu czytającemu tego bloga nie marzy się społeczność, w której rozmnażać się wolno tylko grupie wybrańców, i to raczej z odpowiednio dobranymi partnerami. Gorzej! Społeczeństwie, które dzieli ludzi na lepszych i gorszych – na podstawie ich genów!
11.12.2019

Czy psychologia ewolucyjna jest możliwa?

Pytanie zadaje na łamach “Biological Theory” filozofka Subrena E. Smith. Muszę przyznać, że o ile zgadzam się z głównymi tezami autorki, w szczególności z tym, że psychologia ewolucyjna (w wąskim tego słowa znaczeniu, jako konkretna szkoła badawcza, “EP”) jest funta kłaków warta. Zgadzam się też z tezą, że przynajmniej teoretycznie można sobie wyobrazić metodologicznie sprawną psychologię ewolucyjną. Natomiast nie w pełni zgadzam się z diagnozą – dlaczego jest funta kłaków nie warta.
9.10.2019

Prostujemy podręcznik religii

Podobno w podręczniku religii pojawiły się “argumenty przeciw ewolucji”. Wypada, żebym to skomentował. Argumenty są stare jak teoria ewolucji, więc można je skomentować krótko i treściwie. “Argumenty przeciw ewolucji” – należy rozróżnić ewolucję i teorię ewolucji. Ewolucja to obserwacja, że wszystkie organizmy żywe są spokrewnione, i że w historii Ziemi pojawiały się coraz to nowe formy o coraz większym stopniu skomplikowania. Ewolucję zaobserwowano na długo przed Darwinem. Teoria ewolucji to teoria wyjaśniająca jak to się stało, uciekając się do mechanizmów takich jak dobór naturalny i dryf genetyczny.
12.2.2019

Co to jest ewolucja?

Z okazji dnia Darwina, krótka notka uściślająca pojęcia. W przypadku ewolucji, ewolucjonizmu, doboru naturalnego panuje czasem niezłe pomieszanie pojęć. Czy ewolucja jest prawdziwa? Czy to tylko teoria? Czy ewolucja kroczy statecznie, skacze czy może tańczy? Czy ewolucją zajmuje się tylko ewolucjonizm? Czy człowiek pochodzi od Darwina? Darwin ani nie wymyślił, ani nie odkrył ewolucji. Ewolucja, mówiąc w skrócie, to zmiana gatunków w czasie istnienia Ziemi. Zaobserwowano to zjawisko najpóźniej w siedemnastym wieku, kiedy odkryto, że pewne organizmy występują tylko w pewnych warstwach geologicznych, nigdy ze sobą razem.
31.12.2018

Cytat na dziś: lepienie elektronów

Trudno mi jednak przyjąć, że śmigające w ośrodku galaktycznym elektrony ulepione są z czegoś, co wymyślił pod koniec XIX wieku pewien matematyk, paredziesiąt lat później ktoś inny zastosował do opisu cząstek, a za dekadę lub dwie ktoś jeszcze inny z opisu cząstek prawdopodobnie usunie. Im bliżej przyjrzeć się temu, jak naprawdę przedstawia się ów opis matematyczny świata fizycznego, który miałby zastąpić opis przy użyciu jakości zmysłowych, tym wyraźniejsze się staje, że mowa tu o ludzkich wynalazkach, zręcznie zastosowanych, jednak nieposiadających żadnych cech nadających się do opisu rzeczywistości.
17.12.2018

Spadochrony jednak nie pomagają

Mówi się, że spadochrony chronią przed śmiercią osoby, które wypadają z samolotu. Jednak chociaż światowe koncerny spadochronowe zarabiają krocie na sprzedaży spadochronów, nie ma żadnych solidnych dowodów na to, że spadochrony rzeczywiście działają! Nowa praca amerykańskich uczonych demonstruje, że kosztowne i niewygodne spadochrony wcale nie pomagają osobom, które wypadły bądź wyskoczyły z samolotu. Jak wiadomo, w nauce i medycynie twardych dowodów dostarczają jedynie kontrolowane badania randomizowane (randomized controlled trials, RCT).
3.12.2018

Czy teoria ewolucji jest falsyfikowalna?

tl;dr: ponieważ zarzut niefalsyfikowalności teorii ewolucji (sam Popper, panie!) wraca jak nieświeże sardynki, spisałem krótką odpowiedź, żeby mieć pod ręką. Jednym z zarzutów, który wyciąga się przeciw teorii ewolucji jest kryterium falsyfikowalności. Według najprostszej formy tego zarzutu,teoria ewolucji jest nauką historyczną (dotyczącą zdarzeń, które już nastąpiły), więc nie można jej sfalsyfikować, bo nie możemy niczego przewidzieć. Argument podobno wytoczył sam Popper. To jednak jest naiwne rozumienie zarówno metodologii nauki, jak i samej nauki o ewolucji.
23.11.2018

Cała prawda o Big Pharma

tl;dr: Według powszechnego mniemania, Big Pharma zarabia ciężkie krocie na szczepionkach i antybiotykach, wmuszając w nas niepotrzebne leki. W rzeczywistości jest o wiele gorzej. Miałem ostatnio okazję uczestniczyć w dwóch konferencjach na temat światowych problemów zdrowotnych ("global health"), Grand Challenges Annual Meeting i Infectious Diseases in the 21th century. Naukowcy na tych konferencjach są zgodni: nie wiemy, kiedy będzie następna pandemia, nie wiemy też, co ją wywoła (chociaż stawiałbym na jakiegoś nowego wirusa grypy).
15.11.2018

Niemiecki sąd udowodnił istnienie wirusa odry

To stara historia, ale ją tu opowiem, żebyście mieli link do podawania jeśli ktoś znowu wyskoczy z tym durnym argumentem. Chociaż sąd w Niemczech częściowo [1] przyznał rację przeciwnikowi szczepień, to nie w kwestii istnienia wirusa odry, tylko szczegółów technicznych zakładu o 100,000 EUR: zamiast jednej publikacji naukowej przedstawiono ich sześć. Jeśli chodzi zaś o samo istnienie wirusa, to było dokładnie przeciwnie: sąd pierwszej instancji uznał, że istnienie wirusa odry jest naukowo dowiedzione, a sąd drugiej instancji to potwierdził.
15.8.2018

Cytat na dziś: na co nam nauka?

[Nauka nie jest nigdy niczym dobrym, bo wprowadza, tylko zamieszanie, a de facto jest bardzo ograniczona i ułomna, więc nie warto się nią posługiwać] Original post
5.10.2017

Dlaczego przestałem lubić nagrody Nobla

tl;dr: światem rządzą sieci bezskalowe. The rich get richer, w nauce jest tak samo, a Nobel to nagroda dla najbogatszych. Można zobaczyć filmik, a na końcu narzekam na to, że mnie nikt nie cytuje, i nikt nie bada nieznanych genów. Artykuł zacząłem pisać dwa lata temu, a teraz zmotywował mnie świetny artykuł z Atlantica. Pierwszy powód jest taki, że robię się coraz starszy, a Nobla nie tylko nie dostałem, ale nawet nie zapowiada się, żebym go kiedyś dostał.
6.6.2017

Cytat na dziś: novel concepts

I obviously agree that we have to follow the latest guidelines, I’m just worried if deviating from the convention may rub reviewers off the wrong way (Oczywiście, że powinniśmy stosować się do najnowszych rekomendacji, ale obawiam się, że odstawanie od konwencji może nie spodobać się recenzentom) Współautorka, młodsza ode mnie o dekadę, krytykuje pomysł podawania przedziałów ufności zamiast wartości p (które są i tak w dodatkowej tabeli w manuskrypcie) – konwencji, która jest starsza od niej o parę dekad, a która przeszła do mainstreamu w czasie, gdy ona była jeszcze w szkole podstawowej.
20.8.2014

Niebieskie skafandry

W filmach o chorobach często pojawiają się naukowcy pracujący w baloniastych, kosmicznych skafandrach. Czy takie skafandry stosuje się w rzeczywistości? Tak – w niektórych przypadkach. Ogólnie rzecz biorąc, stopnie zagrożenia biologicznego są (w uproszczeniu) cztery, i stosuje się je w zależności od rodzaju organizmów, z którymi się pracuje. Każdy z poziomów bazuje na poprzednim, tzn. reguły dotyczące niższego poziomu dotyczą też wszystkich wyższych poziomów. 1. BSL1 to najniższy stopień. W zasadzie każde laboratorium biologiczne to BSL1.
11.8.2014

Ebola (tl;dr)

Pacjentem zero i pierwszą ofiarą był dwuletni chłopiec, który zachorował 2 grudnia 2013 w wiosce Meliandou, w prowincji Guéckédou w Gwinei, w pobliżu granicy Liberii i Sierra Leone. Objawy obejmowały gorączkę, wymioty i czarny stolec. Chłopczyk umarł cztery dni później, a tydzień później umarła jego mama. W Boże Narodzenie zachorowała trzyletnia siostrzyczka chłopca; umarła także cztery dni później. W Nowy Rok, pierwszego stycznia 2014, umarła babcia obojga dzieci. Dwudziestego piątego stycznia 2014 zachorowała położna pracująca w wiosce.
15.7.2014

Uniwersalne, natychmiastowe wykrywanie HIV i żółtaczki zakaźnej (tl;dr)

[caption id=“attachment_4076” align=“alignright” width=“300”] Na zdjęciu: Gamal Shiha prezentuje urządzenie C-FAST.[/caption] Kto by pomyślał, że tak niesamowite urządzenie – które w ciągu trzydziestu sekund jest w stanie bezinwazyjnie wykryć [1] HIV albo żółtaczkę zakaźną z odległości nawet pół kilometra – zostanie stworzone przez armię egipską? Urządzenie jest niezwykle proste i składa się z rączki z antenką (patrz zdjęcie obok). Mamy do czynienia z naprawdę znakomitym, porządnie wykonanym, wysokiej klasy kawałem pseudonauki, porównywalnym z włoską zimną fuzją “E-CAT” i pod pewnymi względami nawet lepszym niż ADE 651, wykrywacz wszystkiego, od materiałów wybuchowych po słonie.
11.7.2014

Cytat na dziś: zadania przewodniczącego

Przewodniczący: Funkcja ceremonialna Przewodniczyć wszystkim spotkaniom – rozstrzygać spory podczas spotkań członków Zapewnić przynajmniej jedno pytanie każdemu prelegentowi Kupować wino na spotkania komitetu i jako nagrody / podziękowania Zadania przewodniczącego Acid Fast Club (slajd z prezentacji) [caption id=“attachment_4002” align=“alignright” width=“150”] Prątki gruźlicy wybarwione metodą AR (auramina-rhodamina) Hoff et. al[/caption] Klub Acid Fast jest tak brytyjski, jak brytyjska nauka; zrzesza osiemdziesięcioro (najwyżej osiemdziesięcioro!) naukowców badających prątki gruźlicy i pokrewne organizmy; ma silne poczucie własnej tożsamości i lojalności wobec członków, reguły te same, co przed laty i spotyka się dwa razy do roku.
7.7.2014

Lepiej żeby kopnął prąd cię

W najnowszej Science artykuł Wilsona et al (wszystkie materiały dodatkowe i wyniki są dostępne online). Autorzy zamykali na pewien czas w pustym pokoju młode osoby na studiach (nie tylko, ale w większości eksperymentów). Studenci nie mieli książek, telefonów komórkowych, laptopów etc.; byli pozostawieni swoim myślom, jak zwierzęta. W sumie przeprowadzono kilkanaście eksperymentów. Poddani eksperymentowi studenci w zasadzie woleli wszystko, cokolwiek niż siedzieć samemu przez piętnaście minut w pustym pokoju i zajmować się wyłącznie swoimi myślami.
7.7.2014

Szczepionki z płodów

Gazeta Wyborcza odkryła, że szczepionki są produkowane z płodów. A konkretnie to odkryła, że księża na kazaniach o tym mówią. A ja już od dawna zanotowałem sobie adres takiej jednej strony, która mówi o tym, które szczepionki są dobre. A które nie. W większości bowiem szczepionki są złe, jak się okazuje, i to wcale nie dlatego, że szkodzą, tylko dlatego że są robione z płodów zabijanych podczas aborcji. Gazeta cytuje tę stronę i opatruje komentarzem Czesława Czechyra, pediatry:
5.7.2014

Facebook i GW

Wojciech Orliński wspomina w swoim artykule w dzisiejszej GW o mojej notce poświęconej Facebookowi. Jest mi szalenie miło i w ogóle artykuł bardzo mi się podoba, ale ponieważ jestem upierdliwym starcem, to przyczepię sie do dwóch rzeczy. Dlaczego “naukowców” wziąłem w cudzysłów? Bo to nawet nie był eksperyment prowadzony i nadzorowany przez naukową instytucję. Taką, w której nie wolno “krzyżować krowy z ośmiornicą”. To kaprys Core Data Science Team, wewnętrznej korporacyjnej komórki Facebooka.
30.6.2014

tl;dr: Bo cytować to trzeba umieć

Bardzo się ucieszyłem z najnowszego antyszczepionkowego pamfletu, który zaczął krążyć po sieci (jest to nieudolne tłumaczenie z angielskiego oryginału). Ucieszyłem się, bo (a) podaje, jak twierdzi, “fakty historyczne” i (b) podaje nawet źródła. Czyli autorzy wystawiają się do strzału, bo źródła mają to do siebie, że można je sprawdzić; po to są. Nie wystarczy zacytować New England Journal of Medicine; trzeba zacytować poprawnie i ze zrozumieniem, bo inaczej efekt jest odwrotny do zamierzonego.
20.6.2014

tl;dr: Eksperymenty na użytkownikach i grzeszne wykresy

As such, [the research] was consistent with Facebook’s Data Use Policy, to which all users agree prior to creating an account on Facebook, constituting informed consent for this research." “Experimental evidence of massive-scale emotional contagion through social networks”, Kramer et al., PNAS 2014 Autorzy badali propagację stanów emocjonalnych przez Facebooka. Ponieważ pierwszy autor (Kramer) pracuje w Core Data Science Team Facebooka, autorzy mieli bezpośredni dostęp “od kuchni”. Dlatego pewnie nie zadowolili się analizą, ale przeprowadzili na użytkownikach FB doświadczenie, manipulując ich newsfeedem.
16.6.2014

Cytat na dziś: opętanie

Jednym z podejść do problemu halucynacji jest wzięcie pod uwagę możliwości istnienia świata demonów. Demony to niewidzialne istoty, w których istnienie wierzy się we wszystkich znaczących religiach, potrafiące opętać istotę ludzką i kontrolować jej ciało. Opętanie przez demona może objawiać się szeregiem dziwnych zachowań, które można interpretować jako różne choroby psychiczne obejmujące urojenia i halucynacje. Halucynacje w schizofrenii mogą więc być iluzją – błędną interpretacją prawdziwego sensorycznego bodźca wywołanego przez demona"
11.6.2014

Dwuznaczny symbol mistrzostw

Przeczytałem w GW, że pancernik Fuleco jest symbolem igrzysk mistrzostw w Brazylii. To oczywiście słodkie (“słodziak”, napisała Margit Kossobudzka), śliczne itd. I dwuznaczne. Brazylia nie jest zamożnym krajem. W biedzie szerzą się choróbska. Jedną z nich jest choroba Hansena. Czyli trąd, lepra. Choroba zakaźna, wywoływana bakterią Mycobacterium leprae. Brazylia jest jednym z niewielu państw, w których trąd jest nadal poważnym problemem mimo dostępnych, tanich i skutecznych terapii antybiotykowych. Wg WHO, rocznie odnotowuje się w Brazylii ponad 30 tysięcy nowych przypadków trądu (ok.
5.6.2014

tl;dr: Czy zielona herbata odchudza?

Tak. ALE… Podejrzewa się, że zielona herbata zwiększa metabolizm ze względu na zawartość kofeiny i dużą zawartość katechin (mniej więcej pięć razy tyle co w czarnej herbacie). Te substancje mają prowadzić do zwiększonego tempa przemiany materii i większych wydatków energetycznych organizmu. Czy to prawda? Tak: wiadomo, że zielona herbata zwiększa termogenezę – co samo w sobie nie jest bardzo wyjątkowe, bo podobne działanie ma kawa i różne przyprawy (Westerp-Plantenga 2006).
8.5.2014

Cytat na dziś: człowieku, bój się

*Tworzenie organizmów z tego typu na wpół sztucznym DNA może być początkiem boomu inżynierii genomowej - z czasem można będzie wstawiać do DNA co nam się tylko podoba. Można będzie choćby tworzyć nowe aminokwasy, a zatem nowe białka o możliwościach, jakich dziś nie znamy. Obecny alfabet DNA daje przepis na 20 aminokwasów, z których budowane są białka. Powiększenie go do sześciu liter zwiększa pulę już do 172! Człowieku, bój się?
2.5.2014

Muzyka odmładza

(takie znalazłem w draftach z czerwca 2012, położę tu. brakuje drugiej części, tj. o tym, kiedy można olać poprawkę na wielokrotne testowanie) Grupa naukowców z uniwersytetu w Pensylwanii pokazała, jak wielki wpływ może mieć muzyka na …nasz wiek. W pierwszym eksperymencie grupie studentów puszczano piosenki dla dzieci. Skonfrontowani z dziecięcymi piosenkami studenci czuli się starzej. W drugim eksperymencie, odwrotnie, puszczano studentom piosenki dotyczące starości (takie jak “When I’m Sixty Four” Beatlesów).
8.7.2012

Szukanie i czytanie artykułów naukowych

…czasem spędzenie kilku miesięcy w laboratorium oszczędzi pójścia na pół godziny do biblioteki Żyjemy w pięknych czasach: prawie cała literatura naukowa – przynajmniej w naukach przyrodniczych – dostępna jest online. A coraz więcej ważnych artykułów w ogóle jest za darmo dzięki czasopismom open access. Po co czytać artykuły naukowe? Artykuły naukowe zmuszają do większej staranności i precyzji niż artykuły popularnonaukowe czy prasówki. Każdy artykuł naukowy został przynajmniej raz, a najczęściej dwa razy zrecenzowany przez anonimowego recenzenta – często innego, zazdrosnego naukowca.
6.6.2012

Człowiek *nie* pochodzi od Darwina

Internetsy obiegła wiadomość, że człowiek nie pochodzi z Afryki, tylko z Azji. *“Od­kry­cie w Bir­mie ko­pal­nych szcząt­ków nie­wiel­kie­go zwie­rzę­cia Afra­sia dji­ji­dae ży­ją­ce­go 37 mln lat te­mu sta­wia na gło­wie do­tych­cza­so­wą wie­dzę o po­cho­dze­niu czło­wie­ka. Do­wo­dzi, że gru­pa ssa­ków na­czel­nych, z któ­rych w pro­ce­sie ewo­lu­cji na­ro­dzi­ły się mał­py i lu­dzie, przy­by­ła do Afry­ki z Azji. Przez wie­le lat na­ukow­cy są­dzi­li, że po­czą­tek ewo­lu­cji ssa­ków na­czel­nych miał miej­sce w Afry­ce.”* (Rzeczpospolita)
16.12.2010

Cytat na dziś: zmienić dzieciom kod genetyczny

A dzieci pani ma? Jak ma, to musimy je tak naenergetyzować, żeby zmienić im kod genetyczny. Tak, żeby nigdy nie dostały nowotworu To kod genetyczny można zmienić? Można, można. Jak jest się silnym bioenergoterapeutą, to wszystko można — Larysa G., uzdrowicielka (źródło TokFM) Andżelika G. Urodziła się z niedorozwojem lewej ręki – ręka kończyła się w połowie przedramienia, dłoni nie było. Po zabiegach ręka zaczęła widocznie rosnąć, babcia dziewczynki wystraszyła się tego i przestała korzystać z zabiegów.
24.11.2010

Inteligentny projekt, czyli spermą do pyszczka (tl;dr)

Na obrazku: Pochwalę się: wykładam w budynku, w którym mieszka ptak z tego zdjęcia. Blog przymiera. Od kilku tygodni mam bowiem w realu wierne (choć nie całkiem dobrowolnie) grono słuchaczy. No to i czasu mam mniej, i motywacja do pisania jakby mniejsza. Za to tematów mam całe mnóstwo! Przepraszam, że nie będzie ani o paleniu, ani o facebooku. Haplochromini[1] to grupa pielęgnic – a pielęgnice, jak wiadomo, wychowują swoje młode w buziach.
7.9.2010

Różnorodna dieta zapobiega rakowi... NOT!

Znowu komentarz do artykułu z “Gazety”, na szczęście chyba na portalu tylko – w papierowej wersji jeszcze go dzisiaj nie ma. Krótka notka o wynikach grupy naukowców skupionych wokół projektu EPIC – European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition. EPIC to rodzaj tzw. prospective study (niech mi ktoś powie, jak to jest po polsku!), w którym grupę osób poddaje się wieloletniej obserwacji. W przypadku EPIC chodziło o niemal pół miliona zdrowych osób i niemal dziesięć lat obserwacji diety.
19.8.2010

Do obejrzenia: Obłędne wideo -- od DNA do białka

Całe wideo można streścić na jednym schemacie, ale i tak jest obłędne. Must see. [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=D3fOXt4MrOM] Komentarze Komentarz: saunterer, 2010-08-19 13:06:00: Zapierające dech w piersi i fantastycznie wykonane - gdyby dźwięki pracującej “maszynerii” komórkowej były słyszalne, wyobrażam sobie, iż właśnie tak by brzmiały. Komentarz: Mruwnic, 2010-08-20 16:36:14: Ach, od tego filmu rozpoczęła się moja fascynacja biologią molekularną. Jest tego więcej. A tak to robiono w szalonych latach siedemdziesiątych: http://www.youtube.com/watch?v=u9dhO0iCLww “Energy is represented by a puff of smoke” (sic!
16.8.2010

Wielkość ma znaczenie

W Internetsach szumi: kobiety, które w ciąży dużo przytyją, będą miały dzieci z nadwagą. Na przykład, oto, co można znaleźć w tekście Adama Wawrzyńskiego na portalu Gazety Wyborczej: Naukowcy ze Szpitala Dziecięcego w Bostonie oraz Wydziału Ekonomii Columbia University przeanalizowali dane medyczne dotyczące ponad miliona dzieci (i ich matek) urodzonych na terenie stanów Michigan i New Jersey w latach 1989-2003. Badano pojedyncze urodzenia u mam posiadających już inne dzieci. Okazało się, że w porównaniu do mam, które przytyły 8-10 kg, kobiety, którym przybyło w ciąży 20-22 kg, ponosiły niemal dwukrotnie większe ryzyko, że ich dziecko urodzi się z nadwagą.
13.8.2010

Szantaż nartnika

Jakby za mało było możliwości do antropomorfizacji w notce o nietoperzach, tutaj kolejna ciekawostka z życia seksualnego zwierząt. W tym wypadku nartników. Kopulujące nartniki. Fot. Anita363 *Na obrazku: * Jak u wielu innych organizmów, u nartników z gatunku Gerris gracilicornis istnieje konflikt płci. W interesie samców leży kopulować tak często, jak się da; natomiast samicom opłaca się obniżać częstotliwość kopulacji. Konflikt jest dość dobrze udokumentowany. Pokazano, że sukces reprodukcyjny samicy zależy głównie od drapieżników i dostępności pokarmu – niewielka liczba kopulacji wystarcza, żeby zebrać zapas spermy wystarczający do zapłodnienia wszystkich jajeczek.
12.8.2010

Wirus wywołujący kaczki

Rok temu przewidywano, że dotknie nas epidemia wirusa zachodniego nilu (West Nile Virus, WNV). I rzeczywiście: wirus ponownie zaatakował prasę, wywołując liczne kaczki dziennikarskie. Prawdopodobnie nie bez związku ze zbiorem ogórków. W Grecji odnotowano dwadzieścia dwa przypadki zachorowań i dwie ofiary śmiertelne (obecnie już 47 przypadków, w tym 3 śmiertelne – przp. 17/8/2010). W Stanach zaś do 10 sierpnia 2010 wykryto ponad osiemdziesiąt przypadków, trzy skończyły się zgonem (źródło CDC).
10.8.2010

Latający pies, który gwałci

Berlin ma dwa ogrody zoologiczne: “Berlin Zoo” (czyli Zoo dawnego Berlina Zachodniego) i “Tierpark Berlin” (czyli Zoo dawnego Berlina Wschodniego). Właśnie w tym drugim widziałem w niedzielę niesamowite stworzenie: gacopyrza wielkości sporego kota albo małego psa: Nietoperze dzielą się na dwa podrzędy: Microchiroptera, czyli nietoperze które znamy na przykład z jaskiń w Ojcowie, i Megachiroptera (rudawkowate). Microchiroptera są niewielkie, aktywne nocą, mają słaby wzrok, a w zamian za to echolokację, dzięki której mogą w spektakularny sposób polować na owady.
6.8.2010

Cholerna pompa przy Szerokiej (tl;dr)

Londyn w 1854 nie był przyjemnym miejscem do życia. W XIX populacja Anglii, a szczególnie Londynu rosła wykładniczo. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych doszła fala emigrantów z Irlandii, uciekających przed Wielkim Głodem. Warunki mieszkaniowe i sanitarne, które podówczas panowały w niektórych częściach Londynu, przypominały raczej to, co dziś znamy z więzień brazylijskich albo obozów dla uchodźców. W okolicach Bethnal Green Rd, zwanych The Rookery, wiele rodzin tłoczyło się w pojedynczych pokojach,rookeries – nazwa pochodzi stąd, że gawrony (rooks) tworzą kolonie złożone z wielu rodzin.
30.7.2010

Sfery nieuczesane i Janusz Korwin-Mikke (tl;dr)

Janusz Korwin Mikke na swoim blogu przytacza pocieszną anegdotę o tym, jak zdawał egzamin z topologii: *Teraz tylko dla matematyków: w czasie sesji egzaminacyjnej u śp.Karola Borsuka wpadłem na chwilę na IX piętro PKiN, gdzie mieścił się Wydział Matematyki - bo umówiłem się z jedna panną (już wspominałem, że dziewczyn była u nas większość?). Trafiłem na grono siedzące przed drzwiami. Drzwi się otworzyły - i wyleciała taka jedna, zapłakana. “Dwója?
23.4.2010

Do przeczytania #12

“Naukowe” testowanie hipotezy filozoficznej, jakkolwiek idiotycznie by to nie brzmiało. Otóż Fanelli et al. użyli literaturowej bazy danych, by sprawdzić, jaka jest proporcja pozytywnych rezultatów w różnych dziedzinach nauki. No i okazało się, że nauki takie jak ekonomia czy psychologia częściej mają pozytywne wyniki niż na przykład fizyka. Co zdaniem autorów pokazuje istnienie “mierzalnych” różnic między różnymi dziedzinami nauki i świadczy o istnieniu silniejszych ograniczeń metodologicznych w bardziej ścisłych dziedzinach.
20.4.2010

Wpisujcie blogi kture som za! [Researchblogging.org]

Nareszcie! Po kilku tygodniach intensywnego mejlowania, Researchblogging.org jest dostępny w wersji polskiej, i można rejestrować blogi prowadzone po polsku. Bardzo proszę wszystkich, którzy zgodzili się brać udział w RB, o rejestrację bloga na stronie RB. Dopiero gdy zbierze się z dziesięć polskich blogów naukowych, dodanie języka polskiego zostanie oficjalnie ogłoszone na stronach RB. RB jest agregatorem naukowych blogonotek, tzn. notek poświęconych artykułom publikowanym w prasie naukowej. Jeśli Twój blog czasami opisuje prace naukowe, zarejestruj się!
9.4.2010

List do Gazety

Ponieważ mój list do gazety w sprawie artykułu “Geny – gdzie ta rewolucja?” nie doczekał się nawet odpowiedzi w stylu “pocałuj nas w nos, króliczku” (co skądinąd jest w pełni zrozumiałe), poniżej cytuję go w całości. Date: 2010/4/1 Subject: Nie samochody, tylko rowery – artykuł Margit Kossobudzkiej “Geny – gdzie ta rewolucja?” To: redakcja@gazeta.pl, konrad.sadurski@gazeta.pl, nauka@gazeta.pl Cc: slawomir.zagorski@gazeta.pl, margit.kossobudzka@gazeta.pl Szanowni Państwo, pani Margit Kossobudzka w artykule “Geny – gdzie ta rewolucja” (NR 77.
8.4.2010

ResearchBlogging.org po polsku -- ostatnia okazja

ResearchBlogging.org to agregator dla blogów, na których czasem pojawiają się notki omawiające konkretne publikacje naukowe. Więcej informacji tutaj. Pracujemy nad tym, żeby RB miał też swoją polską wersję. Jeśli Twój blog miewa takie notki, albo jeśli chcesz zostać redaktorem polskiej wersji RB, napisz do mnie na adres ztrewqbiokompost@gmail.com. W najbliższych dniach prześlę listę blogów i chętnych do redagowania do twórców RB. Redagowanie nie wymaga wiele czasu i wysiłku, dotyczy głównie decyzji związanych z akceptowaniem kolejnych blogów do RB.
1.4.2010

Gazeta dowaliła do pieca

W dzisiejszej Nature kilka ciekawych tekstów o wpływie, jaki na naukę i medycynę miało zsekwencjonowanie dziesięć lat temu genomu ludzkiego. W “Gazecie” pojawił się z tej okazji wyjątkowo nieumiejętnie napisany artykuł, którego autorka, pani Margit Kossobudzka, przeinacza słowa Francisa Collina (pod którego kierownictwem Human Genome Project skończył swoją sekwencję człowieka; drugą sekwencję opublikował Craig Venter). Kossobudzka cytuje Collinsa i Ventera. Można się domyślić, że za Nature, bo akurat w dzisiejszej Nature są artykuły obydwu panów, a cytaty z GW w dużej mierze się pokrywają.
16.3.2010

Bakterie w sieci, albo ciemna strona DNA

They certainly seem to fit the temperament of a cell with a short lifespan and suicidal “killer instinct” — Papayannopoulos & Zychlinsky, 2009 Jeśli obejrzeć pod mikroskopem kroplę płynu z naszych organizmów, to okaże się, że wypełniają je tysiące drobnoustrojów. Drobne komórki poruszają się, pełzają, reagują na przeróżne bodźce i ogólnie bardziej przypominają inwazję jakiejś choroby niż komórki naszego ciała – którymi w istocie są. Ba, niektóre z nich nawet nie mają dokładnie takiego samego genomu jak my.
1.3.2010

Cytat na dziś: Błażej Błażejowski

Na obrazku: Błażej Błażejowski Dzieciaki z takich szkół nie wierzą w siebie. Im się wydaje, że aby zostać naukowcem, trzeba być geniuszem. Myślą, że jeśli nawet się zdarzy, że będą studiować, to najwyżej na jednej z prowincjonalnych uczelni. Podczas zajęć z nimi wciąż więc podkreślam, że aby skończyć studia, należy być ambitnym i pracowitym, ale żaden geniusz nie jest do tego potrzebny. — dr Błażej Błażejowski Podpisuję się obiema rękami (chociaż nawet z ambicją i pracowitością bym nie przesadzał – starczy entuzjazm i ciekawość).
24.2.2010

Pięćdziesiąt procent homologii

Siedzę właśnie na seminarium i znowu usłyszałem z ust prelegenta zdanie o genach, które są “bardzo homologiczne”, a za chwilę – że dwa geny mają “pięćdziesiąt procent homologii”. Hemoglobina α i hemoglobina β to białka wchodzące w skład kompletnej cząsteczki ludzkiej hemoglobiny. Są homologami, a ich sekwencje są podobne. U góry: porównanie (alignment) obu sekwencji; poniżej: struktury obu hemoglobin są podobne, ale widać też różnice. *Na obrazku: * Mowa o podobieństwach między sekwencjami genów i białek.
23.2.2010

Po co jest bibliografia?

Na obrazku: Howard Frier, 'The Lomborg deception' Znakomity przykład na to, dlaczego w pracach naukowych umieszcza się spis bibliografii. Profesor Bjørn Lomborg jest słynnym “klimatycznym sceptykiem”. Ściślej mówiąc, Lomborg nie neguje, że klimat się ociepla ani nawet tego, że to ocieplenie wynika z działalności człowieka. Twierdzi jednak, że globalne ocieplenie będzie miało więcej pozytywnych skutków niż negatywnych. Na poparcie swoich tez Lomborg umieścił w swoich książkach setki odnośników do literatury źródłowej, w tym oryginalnych prac naukowych.
18.2.2010

Astrologia statystycznie nieistotna

Na obrazku: Homo signorum Szukając czegoś zupełnie innego, natknąłem się na artykuł naukowców z Indii pod frapującym tytułem “Statystyczny test astrologii”. Artykuł, a właściwie komentarz opublikowano w “Current Science”. Jest ciekawy nie tylko ze względu na przeprowadzone badania, ale i ze względu na odnośniki do wcześniej przeprowadzonych badań. Badania Narlikara et al. zaplanowano tak, aby wyniki były możliwie jednoznacznie. Porównywano dwie grupy uczniów – stu uczniów z niedorozwojem umysłowym ze szkół specjalnych, i stu uczniów o ponadprzeciętnych wynikach w nauce.
18.2.2010

ResearchBlogging.org po polsku

ResearchBlogging.org jest agregatorem blogonotek o artykułach, które ukazały się w czasopismach naukowych. Różne feedy RSS z ResearchBlogging to jak lektura “Research News” z Nature, tylko lepsze, łatwiej przeszukiwać i codziennie. Zasada działania jest prosta: Rejestrujesz blog na RB Jeśli Twój artykuł dotyczy peer-reviewed research, używasz specjalnego narzędzia ze strony RB do sformatowania bibliografii uzyskany kod HTML wklejasz na swoją stronę Twój artykuł automatycznie ukazuje się na głównej stronie RB i w odpowiednich feedach RSS
16.2.2010

Cytat na dziś: WO

No więc ja mam taką radykalną teorię. W każdym naukowcu tkwi oszołom. (…) Jedyne co ich powstrzymuje, to procedury: peer review, zatwierdzenie grantu, ubieganie się o przedłużenie kontraktu. To ich zmusza do trzymania się przysłowiowej poręczy. Daj jednak takiemu dożywotni etat plus układ typu “opublikujemy to panu hurtowo”, i zaraz odkryje alternatywny model atomu albo pole psioniczne. Wojciech Orliński Oczywiście, są kontrprzykłady. Oczywiście, dowód anegdotyczny nie ma znaczenia. Ale pokusa, żeby wymyślić coś Zupełnie Nowego i przedrzeć się z tym przy pomocy środków pozanaukowych (np.
14.2.2010

Nie drażnić biologów

I am arrogant, I am aloof and I am superior in my attitude. But it doesn’t mean I don’t want to get along with people. — Amy Bishop o osobach, które później zabiła Na obrazku: Amy Bishop Profesor Amy Bishop z uniwersytetu w Alabamie podczas piątkowej rady wydziału zastrzeliła swoich trzech kolegów. Fakt, że stało się to akurat podczas rady wydziału zostanie na pewno uznany za okoliczność łagodzącą — kto kiedyś był na radzie wydziału, zrozumie dlaczego.
12.2.2010

Cytat na dziś: Karol Darwin

Błędne obserwacje są niezwykle szkodliwe dla nauki, ponieważ potrafią długo się utrzymywać; ale błędne przekonania, jeśli są poparte jakimiś obserwacjami, nie szkodzą tak bardzo, bo każdy może czerpać zdrową przyjemność z wykazywania ich nieprawdziwości. — Karol Darwin, “O pochodzeniu człowieka i doborze w odniesieniu do płci” Dziś mija dwieście jeden lat od urodzin Karola Darwina. Komentarze Komentarz: wo, 2010-02-12 21:39:32: Po sympatycznej kolacji w Chinatown napadła mnie myśl o tym, że istnieje potężny argument za Inteligentnym Dizajnem w postaci przypraw.
11.2.2010

Kto jest na celowniku Big Pharma

Kolejny tl;dr – o tym, jak można skutecznie kopnąć w krocze Big Pharma, i co się wtedy dzieje. Na obrazku: Peter Sawicki: ‘Badań naukowych nigdy nie jest za dużo’ IQWiG, czyli Institut für Qualität und Wirtschaft in Gesundheitswesen (“Urząd [Badania] Jakości i Opłacalności w Opiece Medycznej”) powstał w 2004 roku na wzór podobnych instytucji w innnych krajach, na przykład brytyjskiego National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE). Do jego zadań należy m.
5.2.2010

Podstępny pan Bayes

Only a Bayesian Statistician is able to coherently explain the statement: If there is a 50-50 chance that something can go wrong, then 9 times out of ten it will. Anonim Za życia Tomasza Bayesa opublikowano dwie jego książki, w tym jedną anonimowo. Pierwsza z nich zawierała dowód na to, że celem boskiej opatrzności jest szczęśliwość stworzonych przez niego istot (Divine Benevolence, or an Attempt to Prove That the Principal End of the Divine Providence and Government is the Happiness of His Creatures).
21.1.2010

Do przeczytania #7

Nareszcie ktoś przystępnie wyjaśnił i zilustrował w jaki sposób gigantyczny rekin (Mega Shark) może zaatakować i zniszczyć samolot pasażerski. Na znakomitym blogu StrangeMaps ciekawa rekonstrukcja – mapa Francji odtworzona na podstawie z pozornie zupełnie niewystarczających danych Bill Gates na temat pandemii H1N1 – tekst, pod którym najchętniej sam bym się podpisał. Lekki przebieg pandemii H1N1 nie oznacza, że podjęte przez agencje rządowe, WHO i naukowców kroki były niepotrzebne – ale że mieliśmy szczęście, i gdyby nie ono, to owe kroki okazałyby się niewystarczające.
15.12.2009

Do przeczytania #5: homeopatia, płucotchawki i ośmiornice

Homeopatia działa: Zicam to homeopatyczny środek na przeziębienia, przy czym stosowany przez producenta przymiotnik “homeopatyczny” jest określeniem mało precyzyjnym, ponieważ zawiera wcale nie homeopatyczne ilości związków cynku. Ba, niektóre studia wskazują na skuteczność tych związków w skracaniu czasu przeziębienia (choć wyniki nie są jednoznaczne). Ostatnio w Stanach Zicam częściowo został wycofany ze sprzedaży, ponieważ u ponad stu osób wystąpił zanik zmysłu powonienia. Na blogu neurotopia jest opis artykułu Lim et al.
14.12.2009

Zmiany klimatu: FAQ i naukowcy.

Poniżej nie ma FAQ do zmian klimatu, bo tych jest dość w sieci (np. ten artykuł w Scientific American, albo ten dokument [thx MDM] albo cały blog doskonaleszare), tylko rant na temat niezbyt mądrego wpisu na “Blogu naukowców” Polityki. Jerzy Kowalski-Glikman: Nie jestem oczywiście klimatologiem, nie mam dostępu do gołych danych ani kodów komputerowych, ale wiem, że atmosfera jest niezwykle skomplikowanym układem fizycznym, na który wpływa niezwykle wiele czynników, spośród których emisja CO2 nie jest na pewno czynnikiem najważniejszym.
11.12.2009

Bohaterskie wielkoszczury, ludzie i gruźlica

Na obrazku: HeroRAT otrzymuje nagrodę za znalezienie miny lądowej. Wielkoszczury to sympatyczne, inteligentne afrykańskie gryzonie (Cricetomys gambianus, gambian pouched rat) – jedne z największych gryzoni z rodziny myszowatych (Muridae) na świecie, gdyż mogą ważyć nawet do czterech kilogramów. Są zwierzętami nocnymi, i jak wiele zwierząt nocnych mają słaby wzrok, a za to znakomity węch. Znakomity węch i inteligencję wielkoszczurów wykorzystują ludzie. Udało się wytresować je tak, żeby znajdowały miny lądowe – można je tresować (uczą się szybciej niż psy), potrafią doskonale wyczuć zapach trotylu, a dzięki swoim rozmiarom nie ryzykują uruchomienia zapalnika.
1.12.2009

Wirus Zachodniego Nilu atakuje Wirtualną Polskę

W dyskusji pod notką “Świńska szczepionka” zadano pytanie, skąd naukowcy wiedzą, że “akurat za rok” Wirus Zachodniego Nilu (WNV) zaatakuje Polskę. W podtekście: białe kitle siedzące w kieszeni Big Pharma znowu wymyślają wydumane zagrożenia. Jako źródło podano artykuł z WP – czyli coś pomiędzy “Faktem” a “grypą666”. Przyjrzyjmy się sprawie w kolejnym tl;drze. Uprasza się o bezlitosne wytykanie błędów i wypaczeń. Artykuł z WP zawiera tyle błędów, co notka początkującego blogera z Psychiatryka24.
24.11.2009

Świńska szczepionka

Wczoraj dostałem strzała A(H1N1), szczepionka Pandemrix (czyli tą ze skwalenem). Ramię mnie boli jakbym dostał kuksańca, ale poza tym żadnych objawów. Nie zamierzam przekonywać do szczepienia. Aktualne szczepienie na grypę sezonową wedle najnowszych wyników daje przynajmniej częściową odporność na A(H1N1) (Garcia-Garcia et al.), chociaż wcześniejsze prace miały inne wnioski (CDC, por. także dyskusja tutaj). W razie wątpliwości zawsze spytać się lekarza i zaufać mu, uf-uf (jako i ja uczyniłem przed otrzymaniem szczepionki).
19.11.2009

Czterdzieści milionów ofiar aspiryny

Notkę zacząłem pisać dość dawno, i tak dopisywałem kawałek po kawałku aż wyszedł straszny tl;dr. Będzie o wpływie temperatury na replikację wirusa grypy, o przeciwzapalnym działaniu aspiryny, o historycznych danych świadczących o skuteczności (lub nie) aspiryny w leczeniu grypy hiszpanki, a na koniec – zalecenia dotyczące stosowania aspiryny w leczeniu świńskiej (i nie tylko) grypy. Będę wdzięczny za poprawki merytoryczne, gramatyczne i ortograficzne. Ostatnio krąży po świecie pomysł, że czterdzieści milionów ofiar hiszpanki to rezultat powszechnego stosowania aspiryny, która obniżając temperaturę chorego, uniemożliwiała “naturalną” walkę organizmu z chorobą.
16.11.2009

Tydzień Ekologii

Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika i Uniwersytet Jagielloński organizują w dniach 30 XI - 6 XII minikonferencję “Tydzień Ekologii” – siedem wykładów w ramach “Roku Ekologii”. Pierwszy wykład, zatytułowany “Czy istnieje równowaga w przyrodzie? Fakty i mity” wygłosi 30 listopada 2009 w Auditorium Maximum UJ o godzinie 17 prof. January Weiner z Instytutu Nauk o Środowisku UJ. Wykłady ukażą się później w czasopiśmie “Wszechświat”. Na zachętę fragment artykułu “Czy istnieje równowaga w przyrodzie?
9.11.2009

Miejskie legendy grypowe

Blog nadal chory na grypę. W dzisiejszym odcinku kilka popularnych nieporozumień dotyczących grypy. Grypa jest nieszkodliwa / wszyscy umrzemy na grypę: Grypa A(H1N1) to nie czarna śmierć, ale też nie lekki katar. Od grypy sezonowej różni ją kilka niepokojących szczegółów (np. ciężki przebieg choroby nawet u osób z silnym układem odpornościowym, co wywołuje skojarzenia z epidemią 1918). Nawet, jeśli bez hospitalizacji i podawania leków antywirusowych śmiertelność pozostanie na obecnym, porównywalnym z grypą sezonową poziomie, to jeśli epidemia się rozszerzy, mogą być kłopoty.
6.11.2009

Grypa A(H1N1): czarny scenariusz

To teraz popuszczę trochę wodzy fantazji, zainspirowany komentarzem pod poprzednią notką o grypie. Ejczbibi słusznie zauważył, że oszacowania śmiertelności dotyczą populacji, w których osoby, u których choroba przebiega ciężej, są hospitalizowane i leczone oseltamivirem (czyli tamiflu). Można spekulować więc, że śmiertelność będzie wyższa, jeśli nie będzie możliwości leczenia (jeszcze raz: spekulować; to słowo wymawia się “wyciągać z nosa niesprawdzone hipotezy” – żeby nie było, że szerzę panikę). A przyczyny takiej sytuacji mogą być dwie:
5.11.2009

Krótko o pandemii grypy

Wiele osób bagatelizuje pandemię H1N1. Częściowo jest to zrozumiała reakcja na panikarstwo w mediach, zwłaszcza, jeśli porównamy stosunkowo niewielką liczbę osób, które umarły w wyniku infekcji H1N1 z liczbą, która rocznie umiera w wyniku grypy sezonowej. Lektura prasy może zrobić wrażenie, że mamy do czynienia nie z wirusem grypy, ale skrzyżowaniem Eboli z HIV i dżumą prosto z jakiegoś filmu, w którym Dustin Hoffman biega z wielkim słoikiem na głowie.
2.11.2009

Afgańska żmija

My lord, for nine years this unfortunate land, By a serpent of horrible form has been curst; Seven heads hath the monster, and nought could withstand His fury, when first on our valleys he burst The Serpent of Vaihund z “Legends of the Afghan countries, in verse. With various pieces, Original and translated”, Charles Masson, London 1848. Naja oxiana, czyli kobra środkowoazjatycka. © 2003 Wolfgang Wuster *Na obrazku: *
30.10.2009

Loose Ends

W roku 1994 redakcja naukowego czasopisma Journal of Biology poprosiła niejakiego Sydneya Brennera o pisanie regularnych esejów o nauce. Serię zatytułowano “Loose Ends”; Sydney Brenner prowadził ją do 2000 roku. Eseje zostały później wydane jako książka pod tym samym co seria tytułem. Natrafiłem na tą książeczkę na wyprzedaży – i nie wahałem się nawet minuty, bo parę dni wcześniej miałem okazję wysłuchać świetnego wykładu Syda Brennera. Nie miałem wątpliwości, że książka będzie równie świetna i pełna humoru; nie zdawałem sobie jednak sprawy, jak bardzo.
28.10.2009

Trzeci filar

Niedawno w Proceeding of National Academy of Sciences (P.N.A.S.) ukazała się praca Donalda I. Williamsona o ewolucji larw owadzich. Autor doszedł do zupełnie zaskakujących wniosków. Na obrazku: Donald I. Williamson, 87-letni naukowiec z Wielkiej Brytanii, sądzi, że stadia larwalne owadów powstały w wyniku krzyżówek międzygatunkowych. Wszyscy wiemy, że z brzydkiej gąsienicy powstaje przepiękny motyl. Nie wszystkie owady posiadają to stadium — tylko te, które przechodzą tak zwane przeobrażenie zupełne. Prawodopodobnie, pierwsze owady posiadały stadia larwalne odpowiadające przeobrażeniu niezupełnemu – a więc posiadały larwy przypominające owady dorosłe, tak, jak dzisiejsze skorki lub pasikoniki.
19.10.2009

Nowy Darwin

Ukazało się nowe wydanie “O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego” Karola Darwina. Język polski był jednym z pierwszych, na który książkę Darwina przełożono – a teorię Darwina wykładał na Uniwersytecie Warszawskim Benedykt Dybowski jeszcze zanim zaczął badania fauny syberyjskiej na carskim stypendium naukowym. Przekład Nusbauma i Dicksteina z dziewiętnastego wieku nie dość, że przestarzały, to i tak nie był najlepszy; uwspółcześniły go Joanna Popiołek i Małgorzata Yamazaki. Lektura Darwina jest ciekawa głównie dlatego, że mało kto właściwie sprawdza, co takiego Darwin napisał.
17.10.2009

Jesienna orgia wyuzdanego konsumpcjonizmu

Nadeszła jesień, i jak zwykle o tej porze roku, szaleje konsumpcjonizm. Wystarczy przejść się przez jedno z wiadomych miejsc, by brodzić po kolanach w tym, co kilka miesięcy temu zostało wyprodukowane przez najbardziej zaawansowane nanotechnologie, a dziś jest już tylko zetlałym, zniszczonym i porzuconym odpadem. Na obrazku: Liściaste i iglaki: dwie ewolucyjne strategie na jesień Drzewa zrzucają jesienią liście, bo inaczej liście zamarzłyby na mrozie. Jest to proste wyjaśnienie, i jak wiele innych prostych wyjaśnień, prawie całkowicie błędne.
11.10.2009

Powstanie życia, stwarzanie życia

1. Są takie problemy nauce, którymi interesuje się każdy, ale najmniej – naukowcy. Tak jest na przykład z powstaniem życia: temat jest wałkowany przez wszystkich, ale jest stosunkowo mało ewolucjonistów, którzy się nim zajmują. Dlaczego? Bo jest zbyt trudny, bo szansa na odkrycia zbyt mała, by poświęcić na to karierę naukową. Mało prawdopodobne, żeby kiedyś odkryto, jak życie naprawdę powstało. O ile nawet można odnaleźć bezpośrednie i pośrednie ślady jednokomórkowych organizmów, o tyle znalezienie śladów jakichkolwiek wcześniejszych form życia wydaje się mało prawdopodbne.
2.10.2009

IgNoble 2009

Rozdano IgNoble 2009. Mnie chyba najbardziej zachwycił upór pewnego młodego człowieka, któremu mamusia, ciocie, a później i teściowa mówiły, że od trzaskania palcami robi się reumatyzm. Młody człowiek zaplanował eksperyment trwający sześćdziesiąt lat, i opublikował jego wyniki na łamach czasopisma Arthritis and Rheumatism. Nie wiem tylko, czy wyniki są istotne – na reumatyzm chorują starcy, a Donald L. Unger jest nadal młody (duchem). During the author’s childhood, various renowned authorities (his mother, several aunts, and, later, his mother-in law [personal communication]) informed him that cracking his knuckles would lead to arthritis of the fingers.
1.10.2009

Memorable pictures

EDIT: czytałem sobie jakiś artykuł Wajraka w GW, taki świetny wajrakowy tekst o przyrodzie, stokroć ciekawszy i lepiej napisany od jedynki ze szczepionką na HIV, i naszły mię Refleksje. Jasne, jest cała kupa świetnych dziennikarzy naukowych. A poza tym, jeśli naukowcy nie potrafią lub nie chcą pisać o tym, co robią, to sami sobie są winni. Poza tym, jak ja piszę o dinozaurach, to może nie jest to dziennikarstwo przez duże de, ale też nie piszę pracy naukowej…
1.10.2009

Odlot dinozaurów

Idąc do pracy widziałem dziś dwa dinozaury - szaroczarne, poważne, kroczyły dostojnie po trawniku, od czasu do czasu przystając by sobie cośtam wygrzebać. Na przystanku dużo mniejsze dinozaury z wielkim rwetesem bezczelnie napastowały oczekujących, próbując wyżebrać lub ukraść kawałek bułki lub pączka. Wystraszone, uciekały – odlatując. Na obrazku: Więcej podobieństw niż różnic: deinonychus i mewa Jasne - wszyscy wiedzą, że nie wszystkie dinozaury wyginęły, a te, które dotrwały do naszych czasów nazywamy ptakami.
28.9.2009

Bulszit w prasie, czyli szczepionka na HIV

W piątkowej GW na pierwszej stronie tytuł: jest szczepionka na HIV! Cytowane są nawet konkretne dane: 16,000 testowanych, 51 osób HIV+ w grupie zaszczepionych, 74 HIV+ w grupie kontrolnej; redukcja zakażenia o 31%! Um, pomyślałem. Huh, pomyślałem. Czy to jest istotne statystycznie? Na obrazku: Sensacyjny tytuł z gazety wyborczej. Czy ktoś mógłby mi przesłać skan papierowej pierwszej strony z tym doniesieniem? Zanim przejdę do statystyki, jedna rzecz: o co w tych badaniach chodziło.
25.9.2009

Wojna, seks i wirusy, czyli co z tą grypą

Była wiosna 1918 roku. Niemieckie siły rozpoczęły Kaiserschlacht, serię ofensyw mających na celu odciągnięcie sił nieprzyjaciela od kluczowych portów nad kanałem La Manche, a następnie przerwanie brytyjskich linii zaopatrzeniowych i komunikacyjnych. Zginęło kilkaset tysięcy żołnierzy po obu stronach frontu. W tym samym czasie przez francuskie okopy przetoczyła się epidemia niegroźnej grypy, którą prawdopodobnie przywieźli ze sobą amerykańscy żołnierze. Choroba objawiała się osłabieniem i kilkudniową gorączką. Chociaż infekcja przebiegała gwałtownie, chorzy szybko wracali do zdrowia.
21.9.2009

Szrotówek kasztanowcowiaczek

Po prostu nie mogę nie napisać czegoś o istocie, która tak się nazywa. Na obrazku: Szrotówek kasztanowcowiaczek. Źródło: wikipedia W roku 1985 w Macedonii zaobserwowano pewnego malutkiego, do tej pory nieznanego motylka. Motylek ten to Cameraria ohridella, po polsku: Szrotówek kasztanowcowiaczek. Z początkiem lat dziewięćdziesiątych szrotówek dotarł do Austrii i pojawił się w południowych Niemczech oraz zachodnich Czechach [ref]. Około 2000 roku obejmował swoim występowaniem całą Polskę, półwysep bałkański, północne Włochy, znaczną część Francji i pojawił się także w Anglii – konkretnie, na stadionie Wimbledon.
16.9.2009

Każdy może być naukowcem (historia pewnego odkrycia)

W internecie jest wszystko [caption id=“attachment_90” align=“alignright” width=“300”] Wzrost ilości danych w NCBI jest wykładniczy (źródło: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Class/MLACourse/Original8Hour/Intro/index.html)[/caption] Nie wiem, jak to jest w innych dziedzinach nauki. Ale we współczesnej biologii każdy, kto ma komputer i dostęp do internetu może zostać biologiem. Po pierwsze, dzięki publicznym bazom danych i istnieniu czasopism naukowych typu Open Access dostępność do wyników prac innych uczonych jest zupełnie bezprecedensowa. Interesuje Cię genom pana Watsona (tego od DNA)?
14.9.2009

Immunologia, ewolucja i minogi

Na obrazku: Skradzione z Paleobloga Minogi to z ewolucyjnego punktu widzenia fascynujące zwierzaki. Po pierwsze, pojawiły się w dewonie – jakieś trzysta osiemdziesiąt milionów lat temu, mniej więcej wtedy, co pierwsze żuchwowce – ryby posiadające żuchwę. Ale minogi żuchwy nie mają, uchodzą więc wraz ze śluzicami za jedyne żyjące do tej pory bezżuchwowce. Jednak “bezżuchwowce” to nie jest prawdziwa grupa systematyczna, ponieważ jest parafiletyczna – tzn. jest workiem, do którego wrzucono kilka niekoniecznie blisko spokrewnionych grup.
10.9.2009

Spokojnie umierają

Przeczytałem gdzieś taki komentarz: Ja chorowałam w dzieciństwie na odrę, różyczkę, ospę wietrzną… Tylko świnki nie miałam, ale miał ją mój brat. Nie było kiedyś tych szczepionek i dzieci spokojnie przechodziły te choroby. Oczywiście, było to w kontekście “niewygodnych prawd na temat szczepionek”, jakie to szczepionki są szkodliwe. Nie jestem dowcipny, więc nie będę się wyzłośliwiał, tylko zrobię to, co w miarę umiem: wyszukam w literaturze garść danych. Odra - choroba wirusowa wywoływana przez morbillivirusa.
7.9.2009

Gruźlica - choroba XXI wieku

Yet the Captain of all these men of death that came against him to take him away, was the Consumption, for `twas that that brought him down to the grave. John Bunyan W roku 1882 Robert Koch opisał bakterię, która wywołuje gruźlicę - i już kilka lat później, w 1890, przedstawił tuberkulinę - substancję wyizolowaną z kultur bakterii Mycobacterium tuberculosis, w założeniu szczepionkę przeciw gruźlicy. Niestety, szczepionka nie spełniła pokładanych w niej nadziei, i znalazła zastosowanie jedynie jako test na obecność przeciwciał świadczących o infekcji prątkiem gruźlicy.