Mijają prawie dwa lata jak przestałem tu pisać. Przestałem, bo nie dawałem sobie rady: biokompost i facebook przestały być przyjemnością, a stały się kolejnymi obowiązkami i źródłem wyrzutów sumienia. W pewnym momencie przerosło mnie to wszystko. Chciałbym znowu wrócić do sporadycznego pisania na biokompost, jest tyle ciekawych tematów, tyle rzeczy się dzieje! Kiedy mnie tu nie było, napisałem z Januarym Weinerem książkę o powstaniu życia. Książkę wydaje Copernicus Center Press i ukaże się w połowie marca.

Nie było mnie, ale wcale się nie leniłem! Razem z Ewą Krawczyk (autorką bloga Sporothrix) i Jackiem Belowskim (autorem bloga Globalny Śmietnik) napisaliśmy KSIĄŻKĘ. Prawdziwą książkę z papieru. Ma okładki i wszystko, nawet ma indeks! A przede wszystkim ma całe mnóstwo ciekawostek o tym, co nauka mówi o dietach, lekach, szczepionkach, a nawet seksie. Dowiecie się, czy Popeye miał rację polecając dzieciom jedzenie szpinaku, czy uczulenia można wyleczyć wapnem, czy od wieczornych posiłków się tyje, ile kalorii ma piwo, a nawet tego, co to jest wartość p i metaanaliza.

Najpierw ogłoszenia parafialne: oddałem się Matriksowi, wszczepiłem sobie chipa i Biokompost jest na facebooku. Pewien dziennikarz napisał książkę o genetycznych różnicach między rasami. Książka oczywiście odbiła się szerokim echem, zwłaszcza że jest pełna przekłamań, łącznie z tym, że autor stawia jakąś tezę i podaje jako źródło pracę, w której tej tezy nie ma. Porządna recenzja w New York Timesie. Fajny artykuł o Maryam Mirzakhani, laureatce tegorocznego Medalu Fieldsa (“matematycznego Nobla”).

Nowy gatunek os, Deuteragenia ossarium, buduje gniazda z martwych mrówek (artykuł w PLoS ONE). A właściwie nie tyle buduje, tylko zaczopowuje gniazda karapaksami martwych mrówek. Autorzy artykułu sugerują, że chroni to gniazda os. [caption id=“attachment_3986” align=“alignnone” width=“300”] Photographs: Merten Ehmig (A, B), Michael Staab (C, D). doi:10.1371/journal.pone.0101592.g002[/caption] Mini-opowiadanie science fiction (z naciskiem na science) o zombich autorstwa PZ Myersa Boulet tłumaczy, nad czym pracują naukowcy Dana to pies na komary – dosłownie!

10 scientific ideas that scientists wish you would stop misusing Śpiew dzieci nocy Artykuł z Cracked o strasznych tajemnicach Big Pharma. Hahaha, to tylko żarty! Tak naprawdę, to wcale nie są tajemnice. Fajna strona z mnóstwem infografik popularnonaukowych (przykład poniżej). Jestem pewien, że GW zrobi z tego niusa tytuł typu “amerykańscy naukowcy odkryli, że motyle potrafią wyczuwać pole magnetyczne!”. Tymczasem od lat już wiadomo, że danaidy wędrowne (monarch butterfly) mają zmysł magnetyczny.

Jakie zioła palili ci napruci winem: jeśli jeszcze kogoś ominęło, notka prof. Jerzego Vetulaniego o substancjach odurzających w Biblii i pracach naukowych na ten temat. Które narkotyki szkodzą najbardziej (omówienie artykułu z Lanceta). Ale uwaga: piękny diagram jest tylko odzwierciedleniem ankiety wśród członków Independent Scientific Committee on Drugs, pozarządowego panelu założonego przez Davida Nutta (również pierwszego autora publikacji z Lanceta). Nutt, neuropsychofarmakolog i znakomity naukowiec, został wywalony z rządowej komisji Advisory Council on the Misuse of Drugs .

“Antyrakowy dekalog Krzysztofa Krauzego” – lektura obowiązkowa. Są tam fragmenty budzące moje wątpliwości, ale i tak jest to jeden z najlepszych tekstów o raku, jakie w gazetach czytałem. Przeczytać! Nowe ślady Pitagorasa – książka Bogdana Misia udostępniona w Internecie. Fajna, chociaż pozostawia pewien niedosyt; np. gdy pisze, że do skonstruowania zbioru liczb naturalnych wystarczy pojęcie zbioru pustego, to fajnie byłoby przeczytać chociaż rys dowodu (nie, żeby to było jakoś potwornie skomplikowane, oczywiście).

Na blogu Respectful Insolence bardzo ciekawe porównanie rzeczywistych wniosków z pewnego naukowego artykułu (o wpływie fruktozy na raka trzustki) i doniesień prasowych dotyczących tych badań. Niby nic dziwnego, wszyscy wiedzą, jak przesadzone bywają takie informacje, ale zawsze warto o tym przypominać. Oprócz tego w tym wypadku wina leży niemal w całości po stronie naukowców. Tak więc kolejna lekcja, stara ale jara: to, co naukowcy publikują w czasopismach naukowych, może być warte zaufania.

“Naukowe” testowanie hipotezy filozoficznej, jakkolwiek idiotycznie by to nie brzmiało. Otóż Fanelli et al. użyli literaturowej bazy danych, by sprawdzić, jaka jest proporcja pozytywnych rezultatów w różnych dziedzinach nauki. No i okazało się, że nauki takie jak ekonomia czy psychologia częściej mają pozytywne wyniki niż na przykład fizyka. Co zdaniem autorów pokazuje istnienie “mierzalnych” różnic między różnymi dziedzinami nauki i świadczy o istnieniu silniejszych ograniczeń metodologicznych w bardziej ścisłych dziedzinach.

Ciężko w to uwierzyć, ale homeopaci sprzedają tiomersal jako lekarstwo na autyzm. Naprawdę (zdjęcie obok). W rozcieńczeniu D30. Pomysł jest prosty jak cep: Similia similibus curentur. Genialne! Przypadkiem natrafiłem na DiscoBlog – “quirky, funny, and surprising science news”. Najnowsza notka – top five insensitive titles wymienia tytuły prac naukowych takich jak “Children and mini-magnets: an almost fatal attraction”. Nowy smak: tłuszcz. Kto doradza Sejmowi RP w sprawie klimatu? No, jak to kto?

Trzęsienie ziemi w Chile zostało przewidziane przez chilijskich naukowców już dwa lata temu, donosi blog chilijskiego doktoranta. Ruegg i współpracownicy obliczyli, że uskok Concepción–Constitución może spowodować trzęsienie ziemi o natężeniu 8-8.5. Lutowe trzęsienie ziemi w Chile miało siłę 8.8°, a epicentrum znajdowało się w okolicy Cobquecura, na linii Concepción–Constitución. Null Hypothesis – Journal of Unlikely Science. Mnóstwo fajnych artykulików i eksperymentów na poziomie popularnonaukowym. Björn Brembs na swoim blogu zadał sobie trud zebrania części publikacji dotyczących globalnych zmian klimatu, a opublikowanych przed rokiem 1986.

Na obrazku: Błażej Błażejowski Dzieciaki z takich szkół nie wierzą w siebie. Im się wydaje, że aby zostać naukowcem, trzeba być geniuszem. Myślą, że jeśli nawet się zdarzy, że będą studiować, to najwyżej na jednej z prowincjonalnych uczelni. Podczas zajęć z nimi wciąż więc podkreślam, że aby skończyć studia, należy być ambitnym i pracowitym, ale żaden geniusz nie jest do tego potrzebny. — dr Błażej Błażejowski Podpisuję się obiema rękami (chociaż nawet z ambicją i pracowitością bym nie przesadzał – starczy entuzjazm i ciekawość).

Na blogu Sporothrix obszerny i ciekawy artykuł poświęcony opryszczce. Obleśne zdjęcia (mam, I ain’t no emdee to make me watch this), ale i tak ciekawy. Na obrazku: Czy astrologia to oszustwo, czy dziedzina ekonomii? Prawda zapewne leży pośrodku “Nie wiem, co to jest, ale jeszcze lepiej wyglądałoby z martwym kotem i czarnymi świecami w wierzchołkach” — kolejna blogonotka z blogu “Krabulec” poświęcona astrologii i analizie technicznej na giełdzie. Na blogu “Data mining a la polonaise” apel o rejestrowanie blogów naukowych na Research Blogging.

Helena Rasiowa, polska matematyczka, zajmowała się m.in. różnymi systemami logicznymi, miała swój udział w stworzeniu podstaw matematycznych informatyki *Na obrazku: * Pewna moja krewna, powołując się na autorytet samego Korwina-Mikke, twierdziła, że nie istnieją kobiety-matematycy. Oczywiście, wiem z autopsji że to bzdura, ale z drugiej strony – ile nazwisk sławnych matematyczek znacie? Wobec tego, trzy pytania: Czy kobiety mają mniejsze zdolności matematyczne? Czy osoby dobre z matematyki są częściej mężczyznami?

Nareszcie ktoś przystępnie wyjaśnił i zilustrował w jaki sposób gigantyczny rekin (Mega Shark) może zaatakować i zniszczyć samolot pasażerski. Na znakomitym blogu StrangeMaps ciekawa rekonstrukcja – mapa Francji odtworzona na podstawie z pozornie zupełnie niewystarczających danych Bill Gates na temat pandemii H1N1 – tekst, pod którym najchętniej sam bym się podpisał. Lekki przebieg pandemii H1N1 nie oznacza, że podjęte przez agencje rządowe, WHO i naukowców kroki były niepotrzebne – ale że mieliśmy szczęście, i gdyby nie ono, to owe kroki okazałyby się niewystarczające.

Przepiękne skany ze starych dzieł poświęconych biologii i medycynie – między innymi Historiae Animalium Conrada Gesnera. Obok – muris genus magnum, rattum uocamus. Nathan Wolfe i jego nowe wirusy: http://www.nature.com/news/2009/091209/full/462717a.html Znakomity wpis o używaniu narzędzi przez owady. Autor opisał kilka niezwykłych przykładów używania narzędzi – na przykład, “assassin bugs” z rodziny zajadkowatych polują na termity z przynętą – za którą służą wyssane do sucha pancerzyki wcześniej zabitych owadów. Książka “The Fourth Paradigm” opublikowana na licencji “Creative Commons” i może być ściągnięta z internetu tutaj.

Homeopatia działa: Zicam to homeopatyczny środek na przeziębienia, przy czym stosowany przez producenta przymiotnik “homeopatyczny” jest określeniem mało precyzyjnym, ponieważ zawiera wcale nie homeopatyczne ilości związków cynku. Ba, niektóre studia wskazują na skuteczność tych związków w skracaniu czasu przeziębienia (choć wyniki nie są jednoznaczne). Ostatnio w Stanach Zicam częściowo został wycofany ze sprzedaży, ponieważ u ponad stu osób wystąpił zanik zmysłu powonienia. Na blogu neurotopia jest opis artykułu Lim et al.

Na obrazku: Portret Darwina namalowany przez Johna Colliera Lektura obowiązkowa: w najnowszym numerze Kosmosu seria artykułów o ewolucji. Wśród autorów pierwsza liga polskich naukowców zajmujących się ewolucją: Adam Łomnicki, Leszek Kuźnicki, Jacek Radwan, Michał Woyciechowski, Jan Kozłowski i inni. Mnóstwo czytania, wszystko na przyzwoitym poziomie akademickiej przeglądówki. Nie przeczytałem jeszcze wszystkich artykułów, ale na początek polecam artykuł o doborze naturalnym Adama Łomnickiego, o ewolucji eksperymentalnej Pawła Koteji, oraz o powstaniu życia Januarego Weinera (z UJ).

Artykuł Adama Wajraka o zmianie klimatu – jak zwykle oryginalne i dobrze napisane. Na blogu “A/H1N1 - Analizy i sprostowania” artykuł o skuteczności szczepionek. Oprócz tego polecam jeszcze starsze wpisy z blogu Sporothrix ("Szczepionki działają") i Barta ("Kłamcy i polio"). I jeszcze o umieralności dzieci na “niegroźne” choroby dziecięce. Nienajgorszy tekst o statystyce w badaniach ankietowych. Bardzo ciekawy artykuł o Darwinie, rozwiewający dziesięć mitów związanych z jego postacią. M.in. niezwykle ciekawe omówienie tego, co dla Darwina oznaczało słowo “gradual” (stopniowy).

Lista przepowiedzianych końców świata, które nie nastąpiły – autorstwa Jamesa Randiego. Z tej samej półki: program Randiego o zjawiskach paranormalnych. Zawiera kilka bardzo fajnych sztuczek! Z bloga Miskidomleka ukradłem linka do niezłego tekstu o tym, jak należy czytać artykuły o zdrowiu i lekach. Autorem jest dr Alicia White, a tekst znajduje się na blogu Bena Goldacre, autora kultowej “Bad Science”. Wpis na blogu Genomicron z “sztuką” na szalkach Petriego – ciekawe raczej ze względu na autorów, bo sztuka jest taka sobie.

Bardzo ciekawy tekst na temat biologii filmowych potworów – zupełnie poprawny naukowo. Wbrew pozorom, nie chodzi o natrętne czepianie się głupich szczegółów – to po prostu fajnie napisany popularnonaukowy tekst o prawach fizyki i różnych zjawiskach biologicznych. Autor, Michael LaBarbera, zajmuje się zoologią bezkręgowców i może dlatego czyni kilka bardzo oryginalnych spostrzeżeń, np. jak najłatwiej pokonać gigantyczną mrówkę, albo dlaczego gigantyczna ośmiornica zginęła atakując Golden Bridge. Na youtube znakomity komentarz na temat otwartości umysłu.